📘 ❞ شرح عقیده طحاویه ❝ كتاب ــ محمد ناصر الدین آلبانی

عن كتاب شرح عقیده طحاویه:


حقا كه حمد وثنا فقط لايق خداي متعال است . او را مي ستاييم ، واز اوياري مي جوييم ، واز بديهاي نفس واعمال نادرست به او پناه مي بريم .هر كس را خدا هدايت فرمايد ، هيچكس نمي تواند اورا گمراه سازد، و هر كس در وادي ضلالت افتد ، هادي وراهنماي براي او نيست . گواهي ميدهم : اينكه هيچ معبودي جز خدا وجود ندارد، او يگانه است ، وشريك ندارد. $pκ š وگواهي ميدهم كه حضرت محمد صلي االله عليه وسلم بنده و فرستاده خدا است . شما را از يك انسان بيافريد وهمسرش را از نوع او آفريد ، واز آن دو مردان وزنان فراواني منتشر ساخت ، واز خدائي بترسيد كه همديگر را بدو سوگند مي دهيد ، وبترسيد ازاينكه پيوند خويشاوندي را گسيخته داريد ، زيرا كه بيگمان خداوند مراقب شما است . ـ اي مؤمنان ازخدا بترسيد ، وسخن حق وراست بگوئيد .

درنتيجه خداوند اعمالتـان را اصـلاح ميكند ، وگناهان شما را ميبخشايد ، هركـه از خـدا وپيغمبـرش فرمـانبرداري كنـد ، قطعـاً بـه پيروزي وكاميابي بزرگي دست مي يابد . امابعد : حقا كه صحيح ترين سخن كتاب خدا است ، وبهترين راه ، روش حضرت محمد صـلي االله عليه وسلم است ، بدترين امور نو آوري در دين است ، وهر نو آوري در دين بدعت است ، وهر بد عت منتهي به گمراهي است ، وهر گمراهي پايانش دوزخ است . پس ازين جملات كوتاه مي گويم : ايـن كتـاب شـرح مـوجز وخلاصـه اي از بيـان اعتقـاد و باورهاي اهل سنت وجماعت است ، كه مبتني برمذهب فقهاء امت ، امام ابوحنيفه نعمـان بـن ثابت كوفي ، و ( شاگردانش ) امام ابو يوسف يعقوب بن ابراهيم انصاري ، وابو عبـداالله محمـد بن حسن شيباني است ،كه امام ابو جعفرطحاوي آنرا به نگارش در آورده اسـت ، خداونـد او را رحمت كند ، كه چه خوب از عهدهء اين كار بر آمده است ، چرا چنين نباشـد ، در حاليكـه او از پايدار ترين و قوي ترين كساني است ، كه باور هاي اعتقادي ائمه مذكور را نقل كرده اسـت . زيرا امام طحاوي داراي دانشي راسخ واستوار بوده ، ودر مذهب حنفـي جايگـاه خاصـي داشـته است . پس او بزرگترين كسي است كه باورهاي اعتقادي اين گـروه ازامامـان را بيـان نمـوده است ، چرا كه او در نزد فقها ومحدثين موثق و مورد اعتماد است .

اكثريت امت اسلامي متني را كه طحاوي آورده مقبول تلقي كرده اند ، وبنابراين شروح وتعليقات بسياري برآن نوشته انـد ، كه بعضي موافق سنت است ، وبرخي راه وروش متكليمن ( اهل كلام ) را درپيش گرفته اند. از بزرگترين شروح براين متن كه فوايد بسياري به ارمغان آورده ، شرحي ا ست كه امـام ابـن ابي العز اذرعي حنفي‐ رحمه االله تعالي‐ نوشـته اسـت. او درايـن شـرح درسـه مسـأله برامـام طحاوي خرده گرفته است : ١ ــ قول طحاوي كه گفته است : ( قديم بلا ابتداء ) خداوند قديم است وآغـازي نـدارد. ايـن نوع سخن گفتن ازنوآوريهاي اهل كلام است ، ونبايد خداوند جزبه آنچه او خودرا ناميده وياپيـــامبرش صـــلي االله عليـــه وســـلم او را بـــه آن ناميـــده ، نـــام بـــرده شـــود . ٢ــ اينكه گفته است : ( تعالي عن الحـدود و الغايـات و الاركـان و الاعضـاء و الادوات ) ـــ خداوند برتر ازحدود و غايات و اركان واعضاء وابزارآلات است ــ درشرع اينگونه الفاظ در نفي واثبات واردنشده ، بلكه اين نيز از شيوه اهل كلام است ، وبهتراست كه در اين بـاره بـه الفـاظ وعبارات شرعي مقيد باشيم . ٣ ــ اينكه گفته است : ( ان الايمان اقرار باللسان وتصديق بالجنان ) ـــ ايمـان عبارتسـت از اقرار به زبان وتصديق به دل ــ بدينسان او اسم ايمان را براعمـال صـالحه اطـلاق نميكنـد ، واين نظريه برخلاف اكثريت سلف از مذاهب مختلف اسلامي است .

خداوند هردوامام را ( امام طحاوي وامام ابن ابي العز ) وساير ائمه ديني را رحمت كند ، كه آنان در خدمت سنت وعقيـده اهل سنت وجماعت بوده اند . من دوست دارم كه اين متن اعتقادي را بطورخلاصه شرح دهـم تااينكه مناسب حال مبتديان از طالبان علم باشد ، عموم مردم نيزاز آن بهره مند شوند اين كتاب شرح موجز وخلاصه اي از بيان اعتقاد و باورهاي اهل سنت وجماعت است ، كه مبتني برمذهب فقهاء امت ، امام ابوحنيفه نعمان بن ثابت كوفي ، و شاگردانش امام ابو يوسف يعقوب بن ابراهيم انصاري ، وابو عبدالله محمد بن حسن شيباني است ،كه امام ابو جعفرطحاوي آنرا به نگارش در آورده است